TÌM PHƯƠNG HƯỚNG BẰNG ĐỒNG HỒ CÓ KIM (Bậc Sơ Thiện)
CÁCH TÌM PHƯƠNG HƯỚNG BẰNG ĐỒNG HỒ CÓ KIM GIỜ
Theo đó, (đối với vị trí Việt Nam) những ngày Xuân Phân và Thu Phân thì mặt trời sẽ mọc ở chính Đông và lặn chính Tây. Những ngày Hạ Chí (mùa Hè) thì mặt trời mọc ở Đông Bắc và lặn ở Tây Bắc.
Những ngày Đông Chí (mùa Đông) thì Mặt trời mọc ở Đông Nam và lặn ở Tây Nam. Giữa trưa, Mặt trời không đứng bóng mà lại chệch về hướng Nam, lúc đó bóng của vật sẽ đổ về hướng Bắc.
Đó là xem phương hướng trực tiếp theo mặt trời. Sau đây, giới thiệu cách xác định phương hướng bằng đồng hồ có kim giờ và mặt trời.
Xác định phương hướng bằng đồng hồ có kim giờ và mặt trời:
1) Ở Bắc bán cầu:
Dùng một que nhỏ (cỡ cây tăm), cắm thẳng góc với mặt đất, que sẽ cho ta một cái bóng. Ta đặt đồng hồ sao cho bóng của cây tăm trùng lên kim chỉ giờ. Đường phân giác của góc hợp bởi kim chỉ giờ và số 12 cho ta hướng Nam. Như vậy, hướng đối diện là hướng Bắc.
2) Ở Nam bán cầu:
Các bạn xoay đồng hồ sao cho bóng que trùng lên trên số 12. Đường phân giác của góc hợp bởi số 12 và kim chỉ giờ sẽ cho ta hướng Bắc. Như vậy, hướng đối diện là hướng Nam.
*) Cách đơn giản hơn:
Đặt đồng hồ nằm ngang trên lòng bàn tay, hướng kim giờ về phía mặt trời. Lấy đường phân giác của góc tạo bởi kim giờ và đường thẳng 6-12 sẽ chỉ hướng bắc nam. Ở Bắc bán cầu, tia phân giác của phía góc nhỏ chỉ hướng Nam, tia phân giác của góc lớn chỉ hướng Bắc. Ở Nam bán cầu thì hướng Bắc Nam chọn ngược lại.
Chú ý: Ở Bắc bán cầu:
+ Buổi sáng, nhìn vào đồng hồ thì kim giờ ở bên trái đường thẳng 6-12, tia phân giác của góc nhỏ tạo bởi kim giờ và đường thẳng 6-12 nằm bên trái (chỉ hướng Nam, ngược lại là hướng Bắc).
+ Buổi chiều, nhìn vào đồng hồ thì kim giờ ở bên phải đường thẳng 6-12, tia phân giác của góc nhỏ tạo bởi kim giờ và đường thẳng 6-12 nằm bên phải (chỉ hướng Nam, ngược lại là hướng Bắc).
Nguyên lý của phương pháp này dựa trên hiện tượng Mặt Trời mọc và lặn đối với Trái Đất, tạo thành một đường tròn xung quanh Trái Đất, trong 24 tiếng đồng hồ. Kim giờ của đồng hồ thì quay một vòng tròn trong 12 giờ, nghĩa là trong cùng một thời gian, kim đồng hồ vạch cung lớn hơn 2 lần.
Hiểu một cách ngược lại, nếu ta lấy hướng Bắc – Nam chia đôi cung do kim giờ vạch ra (với vị trí của mặt đồng hồ như đã làm ở trên), ta sẽ tìm thấy hướng của Mặt Trời đang hiện diện.
Tuy nhiên, phương pháp này không chính xác cho lắm, sai số có thể lên đến hàng chục độ. Nguyên nhân chính là vì mặt đồng hồ được đặt song song với mặt phẳng chân trời, còn đường di chuyển hàng ngày của Mặt Trời chỉ ở cực mới nằm trên mặt phẳng nằm ngang. Còn ở các vĩ độ khác, đường đó tạo nên với đường chân trời những góc khác nhau, góc đó có thể lớn hơn 900 (ở Xích Đạo). Vì lẽ đó, chỉ có ở vùng gần cực thì mới có thể dùng phương pháp này để xác định phương hướng cho kết qủa chính xác mà thôi.