VĂN NGHỆ (Bậc Sơ Thiện) VẼ, KHẮC, ĐẮP, NẮN, LÀM LỒNG ĐÈN, HỌA TIẾT, HOA VĂN

VẼ, KHẮC, ĐẮP, NẮN, LÀM LỒNG ĐÈN, HỌA TIẾT, HOA VĂN

Ở Bậc Hướng Thiện, chúng ta đã được hướng dẫn vẽ họa tiết, hoa văn trang trí, viết tiêu đề cho một tờ báo của Đội, Chúng, Đoàn; khắc trên phấn, tẩy; nặn tĩnh vật; làm lồng đèn. Ở Bậc Sơ Thiện, nhằm nâng cao kỹ năng cho những phần nêu trên. Đoàn sinh cần luyện tập điêu luyện hơn, sáng tạo hơn và nhất là “có hồn” hơn.
Điều đó, đòi hỏi ở chúng ta sự quan sát tinh tế, khéo tay, các chi tiết có tỷ lệ hợp lý, nổi lên bề mặt của sản phẩm là sự hồn nhiên, trung thực, lột tả được sự vật.
A. THỰC HÀNH VẼ HỌA TIẾT, HOA VĂN
Tập vẽ các họa tiết, ví dụ như sau:
– Vẽ trên góc trên bên trái của tờ bìa của Báo tập một huy hiệu Hoa Sen trên nền lá cờ Phật giáo đang bay
– Vẽ Ấn Cát tường ngay giữa tờ báo tường,…
– Vẽ họa tiết hình “chữ thọ”

– Vẽ trang trí một góc của tờ báo tường cho khỏi bị trống

B. THỰC HÀNH KHẮC TRÊN PHẤN, GỖ
Tiếp theo phần đã được học ở Bậc Hướng Thiện, phần khắc trên phấn, tẩy chú trọng đến thực hành.
1. Khắc trên phấn
Nhắc lại phần chuẩn bị và các bước thực hành:
a. Vật liệu:
+ Phấn viết bảng, dao nhỏ nhọn sắc, mảnh chai, bút chì.
+ Hình mẫu định khắc (hoặc trong tư duy).
b. Các bước điêu khắc phấn:
+ Phân chia các phần cần khắc (ví dụ: đầu, mình, chân) theo chiều dài viên phấn.
+ Phân chia các phần nhỏ trên mỗi phần đã chia (ví dụ: tóc, trán mắt, môi, mũi, cằm,…nằm ở phần đầu).
+ Vẽ trên phấn các phần nỗi cơ bản, định hình các phần cao thấp.
+ Dùng dao, mảnh chai cạo, gọt, khoét nhẹ, làm nỗi rõ dần hình cần khắc và dần hoàn chỉnh tượng khắc.
c. Thực hành khắc trên phấn

2. Khắc trên gỗ
a. Vật liệu:
+ Gỗ: thông thường loại gỗ mịn, mềm, ít biến dạng như gỗ cây lồng mức, cây lê, cây anh đào, cây hồ đào…
+ Các loại dao, đục nhỏ nhọn sắc:
-Dao khắc dùng để khắc các đường thẳng và song song
-Dao trổ dùng để tạo rãnh hình chữ V
-Cây đục bán nguyệt để cắt bỏ đi những phần lớn không phải in.
-Dao mỏng dùng để khắc các đường viền.
+ Hình mẫu định khắc, chẳng hạn như các hình dưới đây (hoặc trong tư duy).

b. Các bước điêu khắc trên gỗ:
Thông thường gỗ được cắt thành một mảnh dày từ 2 đến 10 cm có sợi chạy theo chiều của hình (cắt dài). Mảnh gỗ được bào, mài và làm nhẵn cho đến khi bề mặt hoàn toàn phẳng có thể được phủ một lớp sơn nền, thường là một lớp phấn trắng mỏng. Theo thông lệ bản vẽ dự định khắc được mang đặt lên lớp phấn này rồi dùng nhiều loại dao cắt theo các đường vẽ trước. Người ta không cắt thẳng đứng mà cắt hai lần, một lần cắt nghiên từ đường vẽ ra ngoài và một lần nghiên ngược lại rồi tách dăm bào ra.

C. NẮN (DÙNG ĐẤT)
Dùng đất màu nắn làm hoa ly.

Nguyên liệu:

– Đất sét thủ công dành cho học sinh (màu vàng, màu xanh lá)
– Nhụy hoa màu vàng.
– Kẽm giấy màu xanh lá.
– Chỉ buộc, keo sáp màu xanh lá.
– Khuôn cắt (nếu có). Có thể mua loại khuôn dùng để làm dưa chua có bán tại các chợ về uốn lại theo hình hoặc tự làm bằng vỏ hộp sữa.
– Bình cắm nhỏ.

2. Cách làm:
a) Cánh hoa:
– Dùng đất sét màu vàng nắn thành hình cánh hoa theo mẫu (có thể nắn mỏng miếng đất sét lớn, sau đó dùng khuôn như hình trên để cắt thành cách hoa. Làm theo cách này sẽ được những cánh hoa đẹp và đều hơn).
– Tương tự làm 18 cánh cho 3 bông hoa.

b) Nhụy hoa:
– Cắt đoạn kẽm ngắn khoảng 20 cm (các cành còn lại cắt khoảng 25cm, 30 cm). Dùng đất sét màu xanh vo tròn gắn vào đầu cọng kẽm. Dùng dao lam ấn thành hình chữ thập trên đầu nhụy.
– Lấy 6 nhụy hoa màu vàng buộc xung quanh nhụy xanh.
– Dùng keo sáp quấn hết phần cuốn.
– Tương tự cho 2 cành hoa còn lại.

c) Ráp hoa:
– Ráp trước 3 cánh hoa xung quanh nhụy hoa, 3 cánh còn lại ráp xen kẽ bên ngoài. Nắn lại phần cuống cho dính chắc vào cành hoa.
– Dùng keo sáp quấn chặt phần cuốn cho đến hết cành hoa
– Tương tự cho 2 hoa còn lại

d) Búp hoa:
– Dùng đất sét màu vàng se lại theo hình bên cạnh.
– Dùng dao làm ấn dọc theo chiều dài chia búp hoa thành 3 phần bằng nhau.
– Cắt đoạn kẽm khoảng 30cm (búp thứ 2 cắt đoạn kẽm khoảng 35cm).
– Gắn búp hoa vào đầu cọng kẽm. Dùng keo sáp quấn phần cuốn cho gọn lại.

e) Lá:
– Dùng đất sét màu xanh nắn hình chiếc lá theo hình mẫu. Dùng dao lam ấn dọc theo chiều dài làm hình gân lá. Tương tự làm thêm 3 lá
– Cắt 3 đoạn kẽm dài khoảng 20cm, mỗi đoạn gắn vào mỗi chiếc lá
– Chiếc lá còn lại gắn vào búp hoa có chiều dài 35cm. (Hình bên)

g) Cắm hoa:
– Dùng đất sét màu nâu (hoặc xanh) chèn vào miệng bình. Cắm 3 cành hoa ly sát nhau theo thứ tự từ thấp đến cao.
– Cắm búp hoa (có gắn lá) thẳng đứng phía trên hoa cao nhất sao cho lá nghiêng về bên trái. Búp hoa còn lại cắm chếch về bên phải.
– Ba lá còn lại cắm xen kẽ theo hình.

Ghi chú: Có thể tự làm đất sét màu bằng bột với nguyên liệu sau:
– 270g bột mỳ – 30g bột năng (không có sẵn bột năng thay bằng bột mỳ hoàn toàn, tổng số 300g bột)
– 250g muối tinh – 500ml nước
– 40g cream of tartar (nguyên liệu làm bánh)
– 50ml dầu ăn./.

D. LÀM LỒNG ĐÈN
Lồng Đèn: CHÙM HOA SEN GIẤY
I. Nguyên phụ liệu gồm:
– 6 tờ giấy A4, càng màu mè càng đẹp. Nên sử dụng giấy dai hay cứng bán ở mọi nhà sách.
– 1 hộp keo vuốt tóc sử dụng hết hay cái gì đó thay thế như chai Coca Cola uống hết cắt ra lấy phần đáy…
– 1 cái bấm giấy, 1 cái kéo.
II. Cách làm:
1) Bước 1: Làm hoa sen 5 cánh.
– Gấp đôi tờ giấy A4 theo chiều ngang.
– Lại gấp đôi tờ giấy, miết cạnh giấy để lấy dấu.
– Mở giấy ra, dùng bút chì làm dấu

– Gấp chéo sao cho mép đúng vào điểm đánh dấu theo hình.

– Dùng bút chì vẽ đánh dấu, sau đó cắt theo đường vẽ.

– Bung ra ta sẽ được một bông hoa 5 cánh.
– Tiếp tục làm thêm 10 bông hoa 5 cánh nữa. Tổng cộng ta sẽ có 11 bông hoa sen.
2) Bước 2: Kết hoa sen thành lồng đèn.
– Sắp 6 hoa sen như hình. Mỗi cánh ở hoa trung tâm kết với 1 cánh ở vòng hoa thứ nhất. Có thể dùng kim bấm hoặc keo dán.

– Còn 5 hoa còn lại tiếp tục sắp bên ngoài như hình.
– Liên kết chúng lại. Sau đó lật mặt tất cả 11 hoa sen lại. Ta được hình bên dưới. Chú ý cách liên kết giữa vòng hoa thứ nhất và vòng hoa thứ 2.

– Tiếp tục kết các cánh hoa được đánh dấu. Ta sẽ được một thân lồng đèn.
3) Bước 3: Làm quay và hoàn thiện

– Bạn cắt 3 dãy băng để đính vào 3 cánh hoa còn thừa chưa được kết nối.
– Dùng một hộp nhựa loại thường đựng đồ, gắn đèn cầy vào và nhét vào giữa lồng đèn