Mãn Giác Thiền Sư

“ Xuân khứ bách hoa lạc,
Xuân đáo bách hoa khai.
Sự trục nhãn tiền quá,
Lão tùng đầu thượng lai.
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận.
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai.”

(Xuân đi trăm hoa rụng,
Xuân đến  trăm hoa cười.
Trước mắt việc đi mãi,
Trên đầu già đến rồi.
Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết,
Đêm qua sân trước một cành mai.)

Nói kệ xong, Sư ngồi kiết già thị tịch, thọ 45 tuổi , được 19 tuổi hạ. Vua ban Ngài  thuỵ hiệu  Mãn Giác.

Thưa chư vị, bản thân chúng tôi  khi đọc thi kệ thị tịch của Thiền Sư Vạn Hạnh, hay phú “ cư trần lạc đạo” của Phật Hoàng Trần Nhân Tông thì cảm nhận ngay cái sự và lý của bài kệ , xin ghi lại bài kệ thị tịch của  Vạn Hạnh Thiền Sư( 938-1025):

Bài phú “cư trần lạc đạo” pháp hội thứ mười của Thiền Sư Trần Nhân Tông (1258-1308)

“Cư trần lạc đạo thả tuỳ duyên,
Cơ tắc xan hề khốn tắc miên
Gia trung hữu bảo hưu tầm mích
Đối cảnh vô tâm mạc vấn thiền”

(ở trần vui đạo thả tuỳ duyên
Đói đến thì ăn,nhọc ngủ liền.
Trong nhà có báu thôi tìm kiếm
Đối cảnh không tâm chớ hỏi thiền)
 

Nhưng khi đọc bài kệ của Mãn Giác Thiền Sư bản thân  chỉ cảm được cái sự nhưng còn lờ mờ cái lý của bài kệ. thấy hay nhưng chưa liễu ngộ điều dặn dò thâm hậu của Ngài. Cho đến năm 2005  bản thân mới nghiệm được phần nào cái lý của bài kệ. Với sự khiêm cung và tâm hồn thanh thản, chúng tôi xin kiến giải (theo tinh thần lục hoà) và xin lắng nghe sự góp ý, chỉ giáo của chư vị.

Phải chăng bài kệ chỉ dặn dò mọi người  trân trọng quá khứ,  an vui với hiện tại và chuẩn bị hành trang để vượt qua cảnh sinh tử luân hồi, được về cỏi Phật hay đó chỉ là phần nổi của toà kim cương trong biển pháp mà Ngài để lại cho đại chúng. Thật vây ,bài kệ của Mãn Giác Thiền Sư là một CÔNG ÁN thiền nên mỗi từ, mỗi chữ số có nội hàm sâu sắc, Ngài muốn mượn hình ảnh hoa, mùa xuân,tuổi già, số 100, số 1 để gieo vào tâm thức người học Phật.
Phải chăng   xuân  chỉ người mới học Phật, già chỉ  người đã có quá trình hành trì giáo pháp; 100 chỉ bách pháp minh môn luận (duy thức học) ; 1 : nhất thừa (Phật),  hoa: các pháp Ngài dặn dò các đệ tử  và hậu duệ : khi mới bắt đầu học Phật thì nên  tu học có hệ thống từ thô đến tế  trong đó có duy thức học- 100 pháp, để  liểu tri về nhân sinh quan của Phật Giáo 100 pháp chia thành 5 loại:
1. Tâm Pháp còn gọi là tâm vương : 8 món (nhãn,nhĩ,tỉ,thiệt,thân,ý thức,mạt na thức, a lại da thức)
2. Tâm hữu sở pháp còn goi là tâm sở :51 món, phân làm 6 loại
3. Sắc pháp: 11 món  (5 căn+6 trần)
4. Tâm bất tương ưng pháp gọi tắt bất tương ưng hành :24 món
5. Vô vi pháp :6 món.

Như vậy Ngài đã gởi 100 pháp  vào 2 câu đầu

“Xuân đi trăm hoa rụng
 Xuân đến trăm hoa cười”
 

Vì đời người ngắn ngủi đừng mãi theo lợi danh mà quên  vị mặn giải thoái  bằng chính sự tu chứng của mình:

“Trước mắt việc đi mãi
Trên đầu già đến rồi”

Thật tuyệt vời, Ngài đã chỉ cho kẻ hậu lai lộ trình giải thoát:

“NHẤT  THỪA”
“Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết,
 Đêm qua sân trước một cành mai”

Rõ ràng không còn 100 hoa nhưng sân trước có MỘT cành mai
Từ 100 còn lại 1 (bách pháp còn 1pháp)
Cốt lõi của bài kệ được công bố:

Pháp phật vô biên nhưng tựu trung là 1(nhất thừa hay Phật Thừa)

(trong 5 thời nói Pháp của Đức Thế Tôn, Phật thuyết sau cùng-8 năm kinh Diệu Pháp Liên Hoa và Niết Bàn)
 
Kính thưa chư vị,
Bài thi kệ thị tịch của Thiền Sư Vạn Hạnh thì nhắn gởi đệ tử của mình phải hiểu thấu cái lẽ vô thường của vạn Pháp, Bài Phú của Thiền sư Trần Nhân Tông thì  khuyên mọi người sử dụng cái vô giá của mình “Phật tánh” để tu học, còn  bài thi kệ 6 câu của  Mãn Giác Thiền Sư thì khuyên đệ tử và người học Phật : tu trăm pháp (bách pháp- duy thức học) để còn  một pháp(nhất thừa- Phật Thừa), tiêu biểu của NHẤT THỪA :Kinh Diệu Pháp Liên Hoa.
Mỗi vị thiền sư đắc đạo  trước khi thị tịch thường nhắn gởi hậu thế  bài kệ sâu sắc và luôn có một ý chung nhất : cuộc đời vôn vô thường, vô ngã hãy thực học ,thực tu  thì mới hy vọng:

NGỘ NHẬP PHẬT TRI KIẾN
KÍNH MỪNG PHẬT ĐẢN  PL  2556- 2012

                                     
Ghi chú: tài liệu tham khảo
– Phật hoc PT của HT Thiện Hoa, 7 đức tinh ưu việt của vị g/s.
– Của HT Thông Bửu, thư viện hoa sen.